بروزرسانی: 30 خرداد 1404
لشکرکشی های آقامحمدخان قاجار به قفقاز و روابط ایران و عثمانی 1797- 1795 میلادی-از همه چی
لشکرکشی های آقامحمدخان قاجار به قفقاز و روابط ایران و عثمانی 1797- 1795 میلادی-از همه چی
آقامحمدخان قاجار یا آقامحمد شاه یا آغامحمدخان (زاده ۱۱۲۱ خورشیدی، استرآباد مازندران – مقتول ۱۱۷۶ خورشیدی، شوشا در آذربایجان روسیه) رئیس ایل، بنیانگذار و نخستین شاه سلسله قاجار در ایران است. پاره ای از افراد برجسته خاندان آقا محمدخان نیز به مرور زمان خود را به شیراز رساندند و به وی پیوستند. آقامحمد خان فرزند محمد حسن خان قاجار و او نیز فرزند فتحعلی خان فرزند شاه قلی خان فرزند جهانسوز خان بود. مازندران و بار فروش (بابل امروزی) مرکز حکمرانی محمدحسن خان بود و فتحعلی خان حاکم گرگان و در استرآباد حکومت می کرد.
- ۶ ساله بود که توسط عادل شاه اسیر و سپس اخته شد که به همین دلیل او را «آغا» می خوانند.
- نکته دیگر هم این است که حاکمان زندیه تا مدتی طولانی حتی زمانی که آقامحمدخان قاجار مدعی قدرت شده بود او را جدی نمی گرفتند.
- گروهی از راه معمولی مشهد و گروهی دیگر از راه فیروزکوه و ساری و گرگان عازم شدند و در راه پس از سرکوب ترکمانان و نافرمانان محلی وام و رام ساختن آنان، از راه جاجرم و اسفراین وارد سبزوار شدند و راه را به سوی مشهد دنبال کردند.
- آقا محمد خان دوباره در اندیشه تسخیر شیراز بدان سامان عزیمت كرد و لطفعلی خان زند هم برای كمك گرفتن از مشایخ بنادر و رؤسای دشتی و دشتستان به آن نواحی رفت.
قبر آقا محمدخان قاجار در نجف و در نزدیکی حرم علی بن ابی طالب (ع) قرار عکس آقا محمدخان قاجار دارد. وقتی آقامحمد خان از شیرازبه تهران باز می گشت، جان محمد خان را مأمور نمود كه تمام قلعه شیراز را كه كریم خان زند در مدت چند سال آن را با گچ، سنگ و آجر بسیار محكم و كوه مانند ساخته بود به كلی خراب كند و او هم چنین كرد و از آن پس شیراز بدون حصار گردید. آغامحمد خان در این دوران ۳۶ سال سن داشت و تعدادی از بزرگان قاجاریه را با خود همراه کرده بود.
اعمال ویژه شب و روز عید قربان در مفاتیح؛ از نماز تا دعا ها
سال ها پس از آن، پهلوی اول نیز در ۶۰۰ متری این کاخ، کاخ خود را بنا کرد. ق طبق دستور شاه عباس اول صفوی زمین های این محدوده به قیمت ۴۵ تومان از صاحبان آن جهت احداث دولتخانه خریداری گردید و بناهای متعدد دولتخانه در آن ساخته شد. علاوه بر این، پس از به قدرت رسیدن آقا محمد خان قاجار، این مجموعه، محل اقامت و ستاد جمع آوری قوای نظامی وی قرار شد که در آن دوره جزء محله نعلبندان شمرده می شد. این کاخ بوسیله آقامحمدخان قاجار در سال 1165 خورشیدی در باغ معروف به «عباس خانی» در گرگان (استرآباد) بنا شد.
توییت جدید سخنگوی دولت درباره شاه
آغا محمدخان تجدید قوا کرد و دوباره با ارتشی منظم به جنگ با لطفعلی خان رفت و وی را در سمیرم علیا شکست داد. لطفعلی خان که به شیراز گریخت دریافت حاج ابراهیم کلانتر به وی خیانت کرده است. از این رو به کرمان گریخت و آغا محمد خان با محاصره ۱۳ ماهه کرمان نهایتا وی را شکست داد و زجرکش کرد. چون آقامحمدخان به مشهد نزدیک می شد، شاهرخ شاه به همراه جمعی از افراد برجسته مشهد از جمله میرزا مهدی، مجتهد مشهد، به استقبالش آمد.[۱۳۱] شاه ایران حسین قلی (برادر فتحعلی) را به استقبالشان فرستاد و با آن ها، به خصوص با آن روحانی، با احترام زیادی برخورد شد. آقامحمدخان سپس سلیمان خان قاجار را با ۸٬۰۰۰ نفر راهی مشهد کرد تا کنترل شهر را در اختیار بگیرد و به وسیلهٔ جارچیان عظمت و بزرگواری پادشاه تازه را که برای استقرار نظم و حکومت عدل به اینجا می آید، اعلام دارد.[۱۳۲] مشهد بدون هیچ برخوردی فتح شد. در ۱۲۱۰ هجری قمری همهٔ مناطق کشور بجز خراسان در قلمرو آقامحمدخان قرار داشت.
آقامحمدخان یا آغامحمدخان؟
هدف آن ها این بود که شاه را متقاعد کنند که حکومت خود بر گرجستان را تحکیم کرده و پیش از آنکه روس ها قفقاز جنوبی را ضمیمه کنند، از طریق سامگرلو راهی ارتباطی با اروپا ایجاد کند. سران ایلات انتظار داشتند که پس از برکناری لطفعلی خان یکی دیگر از اعضای سلسله زند به حکومت برداشته شود[۶۴] و چون از این مسئله ناامید شده بودند، ممکن بود که با وقوع درگیری به لطفعلی خان بپیوندند و راه را برای ورود او به شهر هموار سازند. کلانتر که از این مسئله آگاه بود، در پی خلع سلاح نیروهای عشایر برآمد. او نیرنگی به کار بست و ضمن دعوت از نیروهای ایلات برای دریافت مواجب، آن ها را خلع سلاح و از شهر بیرون کرد. این نیروها که تعدادشان را ۳۰۰۰ نفر نوشته اند، بیرون از شهر به لطفعلی خان بپیوستند اما از آنجایی که غیرمسلح بودند، آنچنان که باید نتوانستند تأثیرگذار باشند.[۶۵] همچنین، این مسئله امید لطفعلی خان برای ورود به شهر با یاری نیروهای داخل شیراز را ناامید ساخت. کاخ آقامحمدخان قاجار در شهر گرگان، خیابان کاخ، روبروی دبیرستان ایرانشهر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ بهمن ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۲۸۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.